Obecnie wykonywanie analizy LCA, czyli oceny cyklu życia produktu, jest dobrowolne. Mimo to coraz więcej firm, również w Polsce, dostrzega jej dużą użyteczność. Popularność LCA może wkrótce jeszcze wzrosnąć. Komisja Europejska podjęła działania zmierzające do wprowadzenia jednolitych metod pomiaru efektywności środowiskowej produktów i organizacji.

Co to jest LCA?

– LCA czyli Life Cycle Assessment to środowiskowa ocena cyklu życia. Jest znormalizowaną techniką, która służy do oceny potencjalnych wpływów wyrobu na środowisko w całym okresie jego życia – począwszy od pozyskania surowców przez produkcję, transport, użytkowanie, aż do ostatecznej likwidacji. LCA stosuje się coraz częściej jako narzędzie do oceny oddziaływania produktów i organizacji na środowisko. Prawidłowo przeprowadzona analiza ułatwia podjęcie decyzji i pozwala na wskazanie produktu lub procesu, który w najmniej obciążający sposób wpływa na środowisko – wyjaśnia dr inż. Joanna Witczak, z Katedry Towaroznawstwa i Ekologii Produktów Przemysłowych Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu.

Przykładem firmy, która bada wpływ produktu na otoczenie na każdym etapie jego życia jest VELUX. Wyniki analizy LCA uwzględniają proces produkcji i eksploatacji okien, dzięki temu oferta jest stale udoskonalana. Firma rozpoczęła stosowanie metody LCA już w latach dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku, wówczas analizowano tylko wpływ środowiskowy wybranych produktów. Od 2011 roku metoda LCA stosowana jest regularnie do wszystkich kategorii asortymentowych.

– Analiza Cyklu Życia pokazuje, że okna dachowe VELUX mogą zaoszczędzić więcej CO₂ podczas całego okresu ich użytkowania niż zostaje wyemitowane w procesie produkcji i utylizacji. Redukcję CO₂ zawdzięczamy głównie zjawisku pozyskiwania energii słonecznej, dzięki czemu okna dachowe zmniejszają zapotrzebowanie na ogrzewanie zimą. Warto dodać, że darmowe światło słoneczne redukuje również zużycie energii elektrycznej w ciągu doby – komentuje Jacek Siwiński, dyrektor generalny VELUX Polska.

Uwzględniając analizę LCA, firma VELUX opracowała w ostatnich latach Nową Generację okien dachowych. Nowe okna VELUX mają nawet o 10 proc. większą powierzchnię szyby, tym samym dostarczają więcej światła dziennego niż wcześniejsze modele. Jednocześnie charakteryzują się lepszą izolacyjnością, m.in. dzięki zastosowaniu rozwiązania ThermoTechnology®.

Jakie korzyści?

Zastosowanie metody opartej na ocenie cyklu życia przynosi wiele korzyści. Przede wszystkim daje możliwości w zakresie doskonalenia środowiskowego produktów i tworzenia innowacji. Wpływa również na efektywność organizacji. Za wprowadzanymi zmianami sprzyjającymi korzyściom środowiskowym idą również korzyści ekonomiczne.

Zrównoważone podejście do produkcji wpływa korzystnie na zwiększenie popytu na produkty firmy. Konsumenci coraz bardziej poszukują „ekologicznych” rozwiązań. Na podstawie danych Departamentu Komisji Europejskiej ds. Biznesu, Innowacji i Umiejętności z 2012 r., wartość światowego rynku „niskoemisyjnych” i „ekologicznych” produktów i usług szacuje się na 4,2 bln EUR, z czego na UE przypada 21%. Rynek ten rośnie średnio 4% rocznie, rośnie też konkurencja między przedsiębiorstwami w zdobywaniu udziału w tym rynku.

– Dla rozwoju rynku zielonych produktów konieczne jest dostarczanie rzetelnej, jasnej, konkretnej, skwantyfikowanej i porównywalnej informacji środowiskowej. Można ją pozyskać dzięki zastosowaniu środowiskowej oceny cyklu życia (LCA). Korzyści z jej wykorzystania leżą zarówno po stronie firm, jak i konsumentów – mówi Joanna Witczak.

Uzyskane wyniki mogą służyć spełnieniu wymagań kryteriów np. w Zielonych Zamówieniach Publicznych (GPP), Certyfikacji Energetycznej (Recast), czy ekoznakowaniu. Klient, który zwraca uwagę na środowisko, zyskuje natomiast produkt spełniający jego oczekiwania również pod tym względem.

Ważna edukacja konsumenta

Istotne znaczenie w całym cyklu życia produktu i jego wpływu na środowisko ma użytkowanie. Istnieje cała gama produktów, których oddziaływanie na środowisko powstające na etapie użytkowania zależy w dużej mierze od samego konsumenta. Stąd też bardzo ważne jest podejmowanie działań zmierzających do edukowania konsumentów w zakresie możliwości i sposobu użytkowania produktu sprzyjającego minimalizowaniu oddziaływań na środowisko. Przykładem jest stosowanie przesłon na okna wraz z ich dynamicznym sterowaniem, w zależności od pory dnia i pory roku.

– Dzięki zastosowaniu rolet do okna dachowego można znacznie poprawić komfort oraz oszczędności energii w domu. Rolety służą latem w celu ochrony przed przegrzewaniem poddasza. Z kolei zimą rolety należy podnieść je w ciągu dnia i umożliwić pozyskiwanie energii słonecznej, a na noc opuścić, aby zmniejszyć straty ciepła – mówi Jacek Siwiński.

Znajduje to swoje odzwierciedlenie w analizie LCA. Na przykład poprzez zastosowanie energooszczędnej rolety zaciemniającej FHC VELUX można dwukrotnie zwiększyć pozytywny wpływ środowiskowy okna dachowego. Dla okna dachowego VELUX wraz z energooszczędną roletą zaciemniającą analiza LCA pokazała oszczędność 618 kg CO₂.

Światowe trendy

Stosowanie analiz LCA wpisuje się w światowe trendy. Coraz więcej uwagi przyciągają bowiem kwestie związane z weryfikowaniem wpływu produktów, usług i organizacji na środowisko. Związane jest to między innymi z realizacją założeń i celów planu działania na rzecz zasobooszczędnej Europy.

– W 2013 roku Komisja Europejska wydała Komunikat do Parlamentu Europejskiego i Rady dotyczący konieczności budowania wspólnego rynku zielonych produktów oraz oceny ich efektywności środowiskowej. Powodem podjęcia działań w tym zakresie są znaczące różnice w obecnie istniejących metodach pomiaru i analizy, które powodują różnice w otrzymywanych wynikach dotyczących tego samego produktu lub organizacji i brak możliwości ich porównywania – mówi Joanna Witczak.

Stwarza to wiele przeszkód chociażby jeżeli chodzi o handel transgraniczny. Stąd też celem podjętych przez KE działań jest opracowanie rzetelnej i kompleksowej metodyki oceny i porównywania efektywności środowiskowej produktów i organizacji, która umożliwiłaby dostęp do jasnych, rzetelnych i porównywalnych informacji. Wydaje się więc, że w najbliższym czasie LCA jeszcze bardziej zyska na popularności.